Transmissie

Zowel in vroeger tijden als ook in onze hedendaagse tijd is het ook een beladen gegeven, wat van alles kan oproepen, zoals verwarring, begeerte, afgunst, irritatie, schamperheid. En nog veel meer: zoveel mensen, zoveel zinnen. Ik kan niet anders dan zo dicht mogelijk vanuit mijn eigen ervaring schrijven, trachten zo eerlijk en oprecht mogelijk te zijn. Eerst maar even feitelijk: transmissie in onze traditie betekent dat iemand opvolger wordt in de ononderbroken lijn van leraren van de Boeddha tot nu. Én: er wordt iets doorgegeven, buiten de woorden om……Nou, ga er maar aan staan. Wát wordt er nou precies doorgegeven? Hoe? Wanneer dan? Waarom? Op basis waarvan?
In de dikke van Dale staat bij transmissie:
      1. het overbrengen van kracht en beweging.
      2. de beweging overbrengende machine delen Dat vind ik dan wel verfrissend. Als ik het nog wat simpeler maak: overbrengen van beweging. En dat doet me dan meteen denken aan Indra’s net. De metafoor gebruikt om het boeddhistisch concept van leegte te beschrijven, om de onderlinge afhankelijkheid en vervlechting van alle fenomenen, zowel in micro- als in macrokosmos, te illustreren. Oneindige transmissie is gaande. Alle stappen in het formeler maken van je training op het Zenpad, vraag je zelf, transmissie niet, dat wordt aan jou gevraagd. Soms tot (grote) verrassing van de leerling, soms wordt er door de leerling eindeloos op gewacht en komt de grote vraag maar niet. De eerste stap op het meer formaliseren van je Zen pad is aan een leraar vragen of je officieel zijn of haar leerling mag worden (Shoken, ontmoeting). In een kort, persoonlijk ritueel spreken leerling en leraar vertrouwen in elkaar uit. Mijn eerste leraar was (en is) Nico Tydeman Sensei (inmiddels officieel Nico Tenko Tydeman Roshi). De leraar zegt onvoorwaardelijk ‘JA’, begreep ik. En zal zelf nooit dit verbond opzeggen *, of de leerling nou wel of niet regelmatig komt zitten, heel trouw en toegewijd is of niet, maar heel soms komt of helemaal verdwijnt. Onvoorwaardelijk dus. Nou, kom daar nog maar eens om in onze wereld van regels, normen, sancties, schuld en schaamte. Dit gegeven van onvoorwaardelijkheid heeft mij altijd diep geraakt, ontroerd. En doet dat nog steeds. Wat ik ook doe, of niet doe, mijn leraar schrapt mij niet uit zijn boekje waar ik als leerling in sta geregistreerd. Wat een groot goed is dat! Natuurlijk kan een leraar wel degelijk geïrriteerde raken, of teleurgesteld, dan kun je (meestal) ook wel zien en ervaren. Gelukkig maar, zou ik zeggen, want dat maakt een leraar ook zo menselijk, zo gewoon. Zo’n leraar vertrouw ik wel. En tegelijkertijd, héél wezenlijk, wordt er ook meteen iets bij mij gelaten, want wat ik wel of niet doe, ik blijf leerling, ik word niet geschrapt. Mijn eigen verantwoordelijkheid dus. Want ik kan alleen maar zelf dit pad gaan, met hulp van de drie juwelen: de Boeddha, de Dharma en de Sangha. Naast eigen verantwoordelijkheid voelt dat ‘iets’ wat vanaf het prille begin bij mij gelaten wordt, als groot vertrouwen. Zowel in mij als persoon, maar voorbij de persoon in het leven. In groei, ook als stilstand lijkt, in ontwikkeling, ook als stagnatie dreigt. In groot vertrouwen in dat wat mij draagt, al dan niet in beweging zet, op een eigen tijd, op een eigen manier, zoveel groter dan het mogelijk verwachtingsvolle, gekwetste, teleurgestelde ego van een leraar. Zoveel groter dan het luie, tegenstribbelende, teruggetrokken of juist overijverige, verkrampte, starre ego van de leerling.
Eerder zei ik op de vraag of ik me niet bezig zou gaan houden met Shiho: Neeeeee, ik ben daar niet geschikt voor, heb teveel achterstand in kennis van oude teksten, te weinig doorwrocht, te luie Zen student geweest. Laat mij maar introductie cursus geven, mijn optimale bijdrage leveren aan de Sangha. Het wat luie, wat vrijblijvende bleef nl ook nog na de tweede stap, die ik nam op het pad: het aannemen van de voorschriften, Jukai, in december 2011, ook bij Nico. Dit voelde voor mij als uit de kast komen want nu ik een rakusu* droeg, kon iedereen aan mij zien dat ik Ja had gezegd tegen het gaan van het Zen pad, en ook mogelijk al mijn lacunes ontdekken, dan zou ik toch wel met een doffe plof door de mand vallen…..
Het vrijblijvende verdween na de belofte van thuisloosheid (Shukke Tokudo*) bij mijn tweede leraar Gretha Myoshin Aerts Sensei (inmiddels Gretha Myoshin Jikai Roshi).
Ik werd en nam alles serieuzer, al bleef ik (gelukkig) ook veel lachen en luchthartig van aard. Ik sprak mezelf regelmatig wat ernstiger toe, begon (eindelijk) aan de Koan studie, gaf meer les. Verantwoordelijkheid nemen is voor mij mijn hele leven al een natuurlijk en passend gegeven, zowel privé als in werk. Zo ook voor overdracht via introductie cursussen, studieklassen, hara-instructie, Big Mind, evenals voor mijn bijdrage leveren in de Zendo en voor de Sangha, waar mogelijk. Maar steeds bleef er ook nog vrijheid in, in de lastige combinatie met een grote loyaliteit. Eind november 2018 kwam Gretha met de vraag, dat zij mij transmissie wilde geven, ik zei ‘ja’, eigenlijk toch ook nog wel tot mijn eigen verbazing, het ontroerde ons beiden. Het gewicht van de vraag en het antwoord was zo voelbaar, het is nogal wat: de vraag, mijn ‘Ja’ en de implicaties ervan, niet te overzien. Wat een Groot Vertrouwen kreeg ik. Ik voelde ook een terugdeinzen, want ik ben ziek, wist ik sinds een paar weken, ik heb zoveel minder energie. Weliswaar kan de groei van de uitgezaaide kankercellen vertraagd worden, zullen de bijwerkingen van de therapie hopelijk voorlopig te (ver)dragen blijven, maar de boodschap dat het niet meer overgaat, is duidelijk. Palliatief beleid, met zoveel mogelijk kwaliteit van leven: ‘Mw. Lindeboom, gaat u zoveel mogelijk genieten van uw kinderen en kleinkinderen’……nou, dat deed ik en dat doe ik. Zoals ook van en met familie, vrienden, vriendinnen. Van en in de natuur, van en in de tuin. Heb zo goed als mogelijk het contact met cliënten in mijn praktijk haptotherapie afgerond, evenals andere activiteiten, maar gelukkig (nog) niet die bij en voor Kanzeon Zen Centrum Rotterdam. Transmissie, een grenzeloos mysterie In de periode hierna, mede ook n.a.v. een heftige ziekenhuisopname tijdens de Sesshin in januari ‘19, ontstond grote verwarring, evenals ondermijnende gedachten, pijnlijke gevoelens in lichaam, geest en ziel.
Dat vroeg steeds weer om voelen, doorvoelen, er werkelijk ‘Ja’ tegen te zeggen, en dan werd (en wordt) het weer lichter. Dan ben ik weer aangesloten op de grote harteklop van het leven, kan mijn kleine ikje het hoofd weer buigen. En kan ik weer inzien dat het middelpunt van het heelal mijn buikholte is, zoals Harada Roshi heeft gezegd.
‘Het draagt, niet ik’. Net zoals ik al 20 jaar op het kussen ervaar: ‘Het ademt, niet ik’. Kan ik weer zijn-in-Hara, dragend midden: een verbindende schakel zijn tussen zijn voorbij tijd en ruimte en ons bestaan in ruimte en tijd. Dan is er rust, stilte en overgave.
Nog even een opmerking over leraar-leerling. Zoals ik al zei, wat ik ook doe of niet doe: ik word niet geschrapt als leerling. Omgekeerd mag ik als leerling wel een leraar verlaten. Ik hoef daar geen toelichting bij te geven, ik ben vrij. Natuurlijk zal het afhangen van mijn vermogens, van de kwaliteit van ons contact of ik afscheid kan, durf, wil nemen. En ook hoe. Als je het goed gehad hebt met iemand, verloopt het afscheid soepeler. Je hebt een grote plek in elkaars hart en dat gaat niet verloren. Maar net zoals er vele vormen zijn van hechten, van ‘ja’ zeggen tegen het Zen pad, tegen een leraar, zo ook zijn er zoveel vormen van afscheid. Dat kennen we allemaal. Ons hele leven lang. Met een mooie toespraak van Gretha op 5 februari 2019 kreeg ik een tweede Dharma naam: DAIGEN. ‘Grenzeloos mysterie’, een prachtige naam, waar ik heel blij mee ben, ik voel me gekenmerkt: heel gewoon én grenzeloos mysterie, beiden belichamend. En zoveel groter dan ik, gelukkig maar. Tot slot: transmissie gebeurt de hele dag door, overal, nooit niet. Zichtbaar en ervaarbaar in bejegening, in attitude, in gebaar. Niets heiligs, zonder rang of stand.
Én binnen de Zen traditie heeft transmissie een grote betekenis, ja, dat is ook zo. Ik ga ervoor staan, zo lang en hoe dat mogelijk is. Ik kijk naar mijn tuin, waar musjes zich uitgelaten wassen in een waterbak, een glimlach, ik voel me dankbaar. augustus 2019
Sensei Marli Jifu Daigen Lindeboom
* Bij ziekte, pensioen of overlijden zal de feitelijke beschikbaarheid van de leraar van aard veranderen, maar –in de geest – geeft de leraar de leerling niet op.* Een rakusu is een traditioneel Japans kledingstuk dat wordt gedragen rond de nek van zenboeddhisten die de voorschriften hebben opgevolgd.* Zie artikel over Jukai en Tokudo: www.rotterdamzen.nl/verder lezen/ van eenzaamheid naar verbondenheid