ThuiskomenOnvoorwaardelijkheid

Thuiskomen
Ons lichaamsevenwicht heeft in die bekkenschaal een fysiek zwaartepunt. Dat is tevens ons gevoelde ‘midden’, en het gebied in ons, Hara, waar we zowel verbonden zijn met de subjectieve werkelijkheid (‘ik en de wereld om mij heen’) als ook met het absolute (‘niet ik’) in een ‘stillpoint’: ‘een dynamisch punt, niet door tijd en ruimte begrensd. Een punt dat noch ruimte noch tijd kent, daar zij zowel ruimte als tijd is. Een punt dat geen beweging heeft en toch beweging is. Subtiel, vitaal, vol leven. Oneindig’. *2)
Kyozan Joshu Sasaki spreekt over zwaartepunt: *3) ‘De ware zen beoefening is te verwerkelijken, dat je het zwaartepunt van het universum hebt. Wanneer je verwerkelijkt, dat je het zwaartepunt hebt, dat één is met het zwaartepunt van het universum, maak je de wereld één en je wordt één met de wereld. Je wordt door de wereld omarmd. Wanneer je de wereld een maakt, en jij wordt een met de wereld, dan bestaat er maar een zwaartepunt. Dus dan kun jij het niet jouw eigen zwaartepunt noemen. Het zwaartepunt heeft er geen behoefte aan zichzelf een Zelf te noemen, omdat er geen object is. Omdat het de wereld een maakt, is er geen object. Het is erg moeilijk te begrijpen, daarom heb je meer zazen nodig om het te ervaren….….Wanneer in de mensenwereld je zwaartepunt dat alles verenigt - rijk en arm, goed en kwaad, mooi en lelijk - kun je het ware Zelf manifesteren, dat los staat van alles, wat rijk, arm, mooi en lelijk is. Dit wordt de grote zen oefening genoemd….… De ware zen oefening is tegelijkertijd in het zwaartepunt van het universum en in je eigen zwaartepunt te staan.....’Wat zegt von Dürkheim nog meer? Hij spreekt over de alles doorstromende eenheid van het leven. Eigenlijk is het zo simpel: we hoeven alleen maar deze eenheid van leven terug te vinden, die diepe grond van ons wezen, die er is en alles tegelijk in zich sluit. Dat is alles. Meer is werkelijk niet nodig. Dan zijn we er, thuis, onvoorwaardelijk. Voor mij passen daar woorden bij als: rust, vrede, vitaliteit, helderheid, liefde. Ik ben ik, Marli, én ik ben niet-ik. Er ‘hoeft’ niets meer: niets te zoeken, want het ís er al. Ik ben een geheel, en ik ben verbonden met alles wat is. Er is niets wat ontbreekt. Ik kan nergens buiten of uit vallen. Ons probleem is echter enerzijds dat we niet geloven dat het zó simpel is. Onze ratio, ons beperkte bewustzijn, geeft niet zo makkelijk toe. Ons hoofd legt zich niet zo eenvoudig diep in de buik neer. En anderzijds is het ook zo dat er veel is dat ons inderdaad steeds weer scheidt van deze eenheid; dus alles behalve simpel. Hier wil ik wel graag meteen een mogelijke misvatting uit de weg ruimen. Het hoofd diep in de buik leggen, zitten vanuit de kracht daar aanwezig, zoals bij de opbouw van de juiste houding voor Zazen wordt uitgesproken, betekent niet dat we ons denken uitschakelen, of dat we gevoelens, emoties of gewaarwordingen ontkennen of uitdoven. Die zijn er allemaal, zij zijn onlosmakelijk verbonden met leven. Wij reageren continu op alles wat wij raken en wat in ons wordt aangeraakt. In Zazen zetten we het lichaam in een bepaalde positie en zitten we stil. In lichaam en geest kan van alles opkomen, maar we zitten stil. Zazen is volledige gewaarwording van alles wat opkomt, zonder oordeel, begrensd binnen de houding van het stille zitten. Zo manifesteren we alle vier edele waarheden: Dukkha, reactie op Dukkha, beheren van onze reactie en beoefenen (achtvoudige pad/paramita’s). We laten de Boeddha-geest zien. Meditatie is niet een middel om verlichting te bereiken!! Zazen is verlichting, zei Zenmeester Dogen.
De reden waarom de Boeddha vaak in negatieve termen (niet-dit; nietdat) zegt wat we moeten doen is dat hij ontdekt heeft dat de oorspronkelijke toestand van de geest is wat we kunnen ontdekken: het ís er. We kunnen het niet maken!
Maar iedere keer dat we onvoorwaardelijkheid ervaren, kan het ook schuren langs de pijn van het gemis. Dat kan niet anders, want die pijn is groot. We zijn immers zo vaak en veel afgesplitst geweest. Pas als het gat van het gemis zich laat en gaat vullen, dan hoeven er geen tranen meer te vloeien, hoeft er geen angst en verwarring meer te zijn, geen vastklampen aan, geen ‘moeten’ veranderen of oplossen. Dat is bevrijding. Een belofte? Zen leidt niet tot iets nieuws, zen ontsluiert wat er is. In het opgeven van controle, van verzet en van weerstand kunnen we ons overgeven aan de natuur van het bestaan. Dan kunnen we ontdekken dat de schepping in onszelf ontspringt, in elke bezigheid, met elke gedachte en in elke gemoedstoestand. We worden wakker (Sambodhi). Steeds weer op het kussen zitten, in stilte… Zo geven we ons diamanten oog de kans om zich te openen, het oog dat helder inzicht heeft in het wezen dat we zijn en in de verbondenheid met allen en alles om ons heen. Dürkheim zegt hierover ook: ‘Tot de echte zijnservaring behoort de belevenis van een belofte, de belofte van een nieuw leven, maar ook de geboorte van een nieuw geweten: de opdracht zo te worden dat men met dat wat men voor een ogenblik ervaren heeft, in een voortdurend contact te blijven’. Ik sluit graag af met een citaat van Sensei Niko Tydeman, als ook hij spreekt over de belofte: ’Dit is de belofte die ons op de zenweg tegemoet treedt: de verlichting van ons lichaam. De belofte houdt in om als Hotei te zijn, een fysieke aanwezigheid van natuurlijke goedheid, speelsheid, vreugde. Nadere uitleg of verklaringen zijn overbodig. Zelfs de gedachte aan heiligheid, verlichting of wijsheid is te veel. De lichamelijke verschijning is uitdrukking van geluk en generositeit, van herwonnen onschuld, van kinderlijke liefde. Het is daarbij niet eens van belang of anderen dit herkennen. Hotei hoeft niets terug te krijgen. Hij is alleen maar aanwezig.